آیین بُومَردَگُو (بوی مردگان)
نسیمِ رازآلودِ خانه‌ها؛ عطر یاد، شکوه صمیمیتِ سحرگاهی
معرفی آیین:
آیین بُومَردَگُو، یا همان «بوی مردگان»، یکی از آیین‌های کهن و معنوی مردم سیستان و بلوچستان است که ریشه در باورهای عمیق مردمان این منطقه دارد. این مراسم هرساله در روزهای پایانی ماه صفر یا پیش از نوروز برگزار می‌گردد و فرصتی برای زنده‌نگه‌داشتن یاد رفتگان و پیوند دوباره خانواده‌ها با خاطره عزیزانشان به شمار می‌رود.
شرح مراسم و فضای آیین:
در سحرگاه برگزاری آیین، بانوان خانه آشپزی می‌کنند و نوعی غذای معطر محلی ـ اغلب حلوای مخصوص یا خوراک گرم بر پایه گندم و ادویه‌های معطر ـ تهیه می‌شود. عطر این غذاها در خانه و کوچه می‌پیچد و به اعتقاد شرکت‌کنندگان، ارواح رفتگان را به سفره می‌کشاند. سپس بشقاب‌هایی از غذا میان همسایگان، آشنایان و گاه به نیازمندان توزیع می‌شود؛ نشانه‌ای از خیرخواهی، همدلی و یادآوری این نکته که انسان در رنج و شادی بی‌همراه نیست.
آداب و رسوم جانبی:
در بسیاری از خانه‌ها شمع یا عود روشن می‌شود تا فضای خانه با نور و رایحه معنوی آمیخته گردد. اهل خانه پس از پخش خوراک، در جمع کوچک خانواده دعا و فاتحه می‌خوانند و داستان‌هایی از گذشتگان نقل می‌کنند. این رسم هم تمثیلی از پیوستگی نسل‌هاست و هم نشانی از حضور همیشگی مردگان در حافظه جمعی.
اهمیت فرهنگی و اجتماعی:
آیین بُومَردَگُو، فراتر از یک مراسم سوگواری، نماد همدلی، بخشش و ارتباط معنوی با گذشته است. این آیین، پایه‌های هویت فرهنگی سیستان و بلوچستان را تقویت می‌کند و بر ضرورت انسجام اجتماعی و احترام به ارزش‌های انسانی تأکید می‌ورزد.
