آیین علم بندان (علم گردان) در استان کرمان
نمادی از همدلی، اعتقاد مذهبی و آغاز عزاداری محرم
معرفی رویداد:
آیین «علم بندان» یا «علم‌گردان» یکی از رسوم کهن و ویژه عزاداری محرم در استان کرمان است که همزمان با آغاز مراسم سوگواری حضرت امام حسین (ع) و یارانش در ماه محرم برگزار می‌شود. این آیین، نقطه شروع حرکت دسته‌ها و برپایی مراسم سینه‌زنی و عزاداری در اغلب شهرها و روستاهای کرمان است و نوعی اعلام ورود به ماه حزن و اندوه در جامعه مذهبی محسوب می‌گردد.
چگونگی اجرا:
در این آیین، مردم هر محله یا هیئت، با همکاری و مشارکت یکدیگر، «علم» را که نمادی از علم و پرچم حضرت عباس (ع) است، آماده و تزیین می‌کنند. بدنه علم معمولاً از چوب بلند و نمادهایی فلزی یا پارچه‌ای ساخته شده که با پارچه سبز، مشکی یا قرمز، آینه، شال‌ها، روبان، قفل و نمادهای مذهبی و گاه پولک‌دوزی تزئین می‌شود.
مراسم علم‌بندان غالباً در شب اول یا دوم محرم برگزار می‌گردد. علم را به آرامی از محل نگهداری بیرون آورده و در محلی مشخص (معمولاً حسینیه یا تکیه) می‌بندند. در این زمان، مردم با خواندن ذکر، دعا، سینه‌زنی و نوحه‌خوانی، ضمن یادآوری وفاداری حضرت عباس (ع)، شور معنوی خاصی به مراسم می‌بخشند.
جلوه‌های ویژه:
– نذر و حاجت‌خواهی مردم هنگام بستن علم
– سینه‌زنی، ذکرخوانی و نوحه‌سرایی در کنار علم
– انتقال علم از نسل‌های گذشته به نسل حاضر؛ گاه علم‌ها قدمتی چند صد ساله دارند
– وجود نمادهایی بر بدنه علم که هر کدام روایتی از باورهای مردم منطقه است
نقش فرهنگی – اجتماعی:
آیین علم بندان، علاوه بر جنبه مذهبی، جایگاه مهمی در همدلی و مشارکت اجتماعی مردم کرمان دارد. این مراسم، بستری برای پیوند بین خانواده‌ها، نسل‌ها و محله‌های مختلف ایجاد می‌کند و آموزش فرهنگ وفاداری، دوستی و نوع‌دوستی را در قالب عزاداری به نسل جوان انتقال می‌دهد.
نتیجه‌گیری:
آیین علم بندان (علم گردان) در کرمان، از پررنگ‌ترین نمودهای عزاداری محرم و حفظ سنت‌های مذهبی-فرهنگی مردم این استان است؛ آیینی که هر ساله با شکوه و احترام برگزار شده و همچنان یادآور اتحاد، دلدادگی دینی و پایبندی به ارزش‌های عاشورایی در جامعه کرمانی است.
