آیین گل‌مالی در زنجان
چهره‌ها به رنگ خاک، آوایی از اندوه و همدردی با غم‌های جاودانه
معرفی آیین:
آیین گل‌مالی یکی از سنت‌های مذهبی و آیینی مردم استان زنجان است که در ایام سوگواری ماه محرم، به‌ویژه در روز عاشورا اجرا می‌شود. این آیین، جلوه‌ای از عزاداری پرشور مردم این خطه است که احساسات عمیق خود نسبت به واقعه کربلا و شهادت امام حسین (ع) را به نمایش می‌گذارند. گل‌مالی، نمادی از خاکساری، اندوه و همدردی با اهل بیت (ع) است که ریشه در اعتقادات دینی و فرهنگی مردم دارد.
زمان و مکان برگزاری آیین:
آیین گل‌مالی معمولاً در روز عاشورا، هم‌زمان با عزاداری‌های گسترده در استان زنجان برگزار می‌شود. این مراسم در مناطق مختلف و به‌خصوص در روستاها و محله‌هایی که عزاداران تجمع دارند، اجرا می‌گردد. موعد زمانی این آیین به‌طور خاص به دهمین روز محرم مربوط است و جزو اصلی‌ترین بخش‌های عزاداری عاشورایی مردم زنجان محسوب می‌شود.
شیوه برگزاری و آداب:
در این آیین، عزاداران گل مخصوصی که از خاک رس و آب تهیه شده است را آماده کرده و پیش از شروع مراسم، آن را بر سر، صورت و لباس‌های خود می‌مالند. این عمل، نمادی از فروتنی در برابر عظمت مصیبت کربلا و نشان‌دهنده احساس همدردی مردم با مظلومیت امام حسین (ع) و یارانش است. پس از انجام گل‌مالی، عزاداران با تشکیل هیئت‌های محلی و دسته‌های سینه‌زنی و زنجیرزنی، در مراسم بزرگ عزاداری شرکت می‌کنند.
اهمیت فرهنگی و اجتماعی:
آیین گل‌مالی در زنجان، نه‌تنها نشان‌دهنده عمق باورهای مذهبی مردم استان است، بلکه فرصتی برای اتحاد و همدلی میان عزاداران به شمار می‌رود. این مراسم، میراث فرهنگی ارزشمندی است که از گذشتگان به نسل امروز منتقل شده و همچنان به‌عنوان بخش مهمی از مراسم محرم در این منطقه اجرا می‌شود.
