آیین گندم‌کوبی در استان کرمان
آمیختگی سنت و همبستگی مردمان کویر در برداشت گندم
معرفی رویداد:
آیین گندم‌کوبی (خرمن‌کوبی) یکی از مهم‌ترین رسوم کشاورزی و اجتماعی در مناطق روستایی و عشایری استان کرمان – به‌ویژه در شهرستان‌های بافت، رابر، جیرفت و کهنوج – است. این آیین ریشه در تاریخ کهن کشاورزی ایران دارد و هر ساله هم‌زمان با برداشت گندم، در اواسط تابستان برگزار می‌شود. گندم‌کوبی نه‌تنها مرحله‌ای اساسی در تهیه نان و قوت مردم کویر است، بلکه جلوه‌ای از تعاون، فرهنگ بومی و شادمانی اجتماعی را به نمایش می‌گذارد.
چگونگی برگزاری:
پس از برداشت خوشه‌های گندم، مردم منطقه با همکاری یکدیگر خوشه‌ها را به محل خرمن می‌برند. مرحله‌ی کوبیدن گندم با استفاده از گاو یا اسب و یا ماشین‌های ابتدایی اجرا می‌شود. گاو یا اسب، به دور خرمن می‌چرخد و خوشه‌ها زیر پای آنها کوبیده شده و دانه‌ها جدا می‌شوند. زنان و مردان در این فرآیند شرکت دارند؛ زنان غالباً مسئول جمع‌آوری و پاک‌سازی دانه‌های گندم و آماده‌سازی آنها برای آسیاب هستند. پس از پایان گندم‌کوبی، همه اهالی با پخت نان تازه، تهیه آش محلی و تقسیم نذورات، جشن کوچکی برپا می‌کنند.
آیین‌ها و جلوه‌های ویژه:
در بخشی از روستاهای کرمان، آیین گندم‌کوبی با سرودخوانی، شعرهای محلی، ضرب دف و دست‌افشانی همراه است. سفره‌هایی با غذاهای سنتی، آش و نان محلی گسترده و با گندم تازه تهیه می‌شود. برکت خرمن و دعا برای فراوانی سال آینده همیشه بخشی از این مراسم است و کودکان و نوجوانان با حضور در مراسم، آئین‌های نسل به نسل را یاد می‌گیرند.
نقش فرهنگی و اجتماعی:
آیین گندم‌کوبی فقط یک فرایند تولیدی نیست؛ تجلی همدلی و روح جمعی روستاییان و یادآور زحمات و ارزش خوراک در جامعه سنتی است. این آیین فرصتی مناسب برای انتقال تجربیات کشاورزی، حس مسئولیت اجتماعی و آموزش ارزش تلاش گروهی و سپاس از نعمت‌های الهی به نسل‌های تازه است.
نتیجه‌گیری:
برگزاری آیین گندم‌کوبی در استان کرمان، ضمن پاسداشت یک سنت کهن، زمینه‌ساز اتحاد، نشاط و یادآوری پیوند دیرین مردم با خاک و طبیعت است. این جشنواره مردمی، میراث ماندگار فرهنگ کار و همکاری در دل کویر پهناور کرمان است.
